برنامه گره، برنامه‌ای گفتگو محور از گروه اجتماعی و اقتصادی شبکه سوم سیما است که موضوعات مختلف اجتماعی، تحت عنوان سبک زندگی را به چالش می‌کشد و در پی یافتن سبکی سازگار با فرهنگ اسلامی-  ایرانی است. اصغر طاهرزاده، استاد و مفسر قرآن و معارف اهل بیت، در برنامه گره به نقد و گفت‌وگو پیرامون مدرنیته با استفاده از اندیشه‌های حضرت امام (ره) پرداخت.

این کارشناس معارف اهل بیت (ع) و نویسنده چهل کتاب نظیر کتاب تمدن‌زایی شیعه و کتاب فرهنگ مدرنیته و توهم، گفت: مقصد انقلاب اسلامی تربیت انسان قدسی است که از حجاب‌ها عبور کرده و تمدن اسلامی را به وجود می‌آورد، در حالی که در دوره سازندگی و اصلاحات، اصالت به غرب داده شد؛ هر چند عبادات فردی هم انجام می‌گرفت، ولی نتیجه چنین سیاستی هجوم جوانان ما به سمت غربی‌تر شدن بود.

مدت زمان: ۶۲ دقیقه

کیفیت: TVRip (عالی)

زمان پخش: مردادماه ۹۰

کاری از: شبکه سه سیما / برنامه گره

اصغر طاهرزاده، در برنامه گره در پاسخ به اینکه مدرنیته و فرهنگ مدرن مانعی برای تحقق تمدن اسلامی است یا نه، گفت: مدرنیته مانع جدی است و ما باید از آن عبور کنیم که لازمه این امر، شناخت کامل مدرنیته است، لذا ابتدا باید خاستگاه فکری مدرنیته مشخص شود و اینکه آیا این خاستگاه اجازه فعالیت در بستر دین را می‌دهد؟

نگاه دین: انسان باید خود را تغییر دهد تا شایسته قرب شود

نویسنده کتاب «تمدن‌زایی شیعه» و «فرهنگ مدرنیته و توهم» در ادامه گفت: فرانسیس بیکن معتقد است تا کنون از طریق فیلسوفان، جهان را تفسیر می‌کردیم و الان باید جهان را تغییر دهیم. وی با اشاره به دیدگاه بیکن گفت: او معتقد است انسان امیالی دارد که باید برآورده شود، لذا باید جهان را به گونه‌ای تغییر داد که مطابق میل‌ها گردد، در حالی که در مبنای دینی، این انسان است که باید خود را تغییر دهد تا شایسته قرب شود؛ یعنی در مقابل طبیعت حرکت کند نه در تقابل و تخریب با آن. طاهرزاده با بیان دو نگاه مدرنیته و نگاه دینی گفت: نگاه مدرینته بر مبنای ارضای نفس اماره با استفاده از تغییر طبیعت است و نگاه دینی بر مبنای رجوع به حضرت حق با تغییر خود است.

بیکن: جهان باید در جهت ارضای امیال تغییر کند

کارشناس معارف اهل بیت (ع) گفت: براساس این دو نگاه، دو انسان نیز تعریف می‌شود؛ انسانی که مدنظر بیکن است هویتش در تغییر طبیعت است و با ابزارسازی تعریف می‌شود، یعنی فردی است که می‌تواند ابزار تغییر طبیعت را بسازد، در حالی که در انسان دینی، بر مبنای آیه «ان اکرمکم عندالله اتقاکم»، هویت با کرامت انسان معنا پیدا می‌کند. در تمدن اسلامی باید با طبیعت به نحوی برخورد کرد که بستری برای تعالی انسان بشود، ولی در نگاه مدرن بستری ساخته می‌شود تا انسان ابزارساز، هویت خود را در تغییر طبیعت پیدا کند.

هدف که رسیدن به رفاه بیشتر شد ابزاری هم که ساخته می‌شود در پی تخریب طبیعت است

طاهرزاده در پاسخ به این سوال که برای رسیدن به تمدن اسلامی چرا باید به دنبال تمدنی غیر از تمدن غرب باشیم و آیا نمی‌توان با تغییر تمدن غرب به تمدن مطلوب رسید، گفت: اسلام و غرب دو هدف مختلف دارد و با توجه به اینکه ابزار برای این است که به هدف برسیم، هر گاه هدف رسیدن به رفاه بیشتر شد ابزاری هم ساخته می‌شود که در پی تخریب طبیعت است و نمی‌تواند با آن تعامل کند.

نویسنده کتاب «تمدن‌زایی شیعه» و «فرهنگ مدرنیته و توهم» گفت: ما در شرایط کنونی چاره‌ای جز استفاده از تکنولوژی مدرن نداریم، ولی اعتقاد تمدن اسلام بر این است که طبیعت توسط خداوند حکیم ساخته شده است تا بشر در بستر آن بتواند رشد کند، لذا در این نگاه خداوند این نظام را به شکل احسن خلق کرده تا با آن تعامل صحیحی صورت بگیرد و تخریب نشود.

«قنات» در نگاه توحیدی و «پمپ الکتریکی» در فرهنگ مدرن

کارشناس معارف اهل بیت (ع) در ادامه افزود: در بستر این نگاه توحیدی است که «قنات» ساخته می‌شود؛ چرا که وقتی سفره‌های زیرزمینی موجود است، می‌توان با هدایت آنها آب را به دشت سرازیر کرد، ولی اگر انسان به نظم عالم معتقد نباشد عقیده خود را به واقعیت تحمیل می‌کند. این ابزارها، خود غرب را هم به هدف نرسانده و الان غرب با مشکل محیط زیست مواجه است، لذا این ابزارها ما را به هدف‌مان نمی‌رسانند.

طاهرزاده در ادامه گفت: فرهنگ مدرنیته به جای قنات، پمپ الکتریکی می‌سازد، هر چند به ظاهر آب بیشتری به دست می‌آید، ولی تعادل جریان آب‌ها را به ‌هم ریخته و در حرکت زمین نیز اختلال ایجاد می‌کند؛ همین طور جنگلی که طی یک قرن برای خدمت به بشر و استفاده از مزایای مختلف آن خلق شده، اگر کسی چنین نگاهی نداشته باشد، اره به دست گرفته و آن را خراب می‌کند.

رنسانس با «خرد جمعی» جهان را مدیریت کند نه مسیحیت

نویسنده کتاب «تمدن‌زایی شیعه» و «فرهنگ مدرنیته و توهم» در پاسخ به اینکه تمدن غرب دارای پیچیدگی‌هایی است و روح مسیحیت در لایه‌هایی از آن جریان دارد پس به همین سادگی نمی‌توان آن را کنار گذاشت، گفت: هر تمدنی دارای مبانی فلسفی خود است و مبانی فلسفی تمدن مدرن، مسیحیت نیست؛ زیرا غرب بعد از رنسانس به بهانه اشتباه چند کشیش، مسیحیت را پشت سرگذاشت.

کارشناس معارف اهل بیت (ع) در ادامه گفت: رنسانس می‌خواهد با «خرد جمعی» جهان را مدیریت کند، لذا اولین چیزی که در رنسانس زیر سوال رفت مسیحیت بود، در حالی که اگر حکم خدا حاکم بر روابط انسانی باشد، می‌توان عالم و آدم را براساس آن مدیریت کرد. بعد از رنسانس، مسیحیت کاتولیک کنار گذاشته شد و پروتستان به روی کار آمد که معتقد است تا حدی می‌توان از مذهب استفاده کرد که علم مدرن اجازه می‌دهد؛ یعنی به جای اینکه مذهب، تکلیف مدرنیته را مشخص کند، مدرنیته است که ساز و کار استفاده از مذهب را تعیین می‌کند. انسان به وسعت همه عوالم است و بناست به ملکوت متصل شود، لذا باید زندگی خاصی برای خود تعریف کند.

انسان هم‌ اکنون در تمام عوالم حاضر است

نویسنده کتاب «تمدن‌زایی شیعه» و «فرهنگ مدرنیته و توهم» با اشاره به حدیثی از امام رضا(ع) گفت: همین حالا معاد موجود است و انسان تا عالم معاد گسترده است، بنابراین اگر کسی معتقد باشد قیامت بعداً به وجود می‌آید، در ولایت اهل بیت نیست. پیامبر(ص) در معراج که به بهشت رفتند ملائکه‌ای دیدند که زمانی به کار مشغول بودند و گاهی می‌ایستادند، پیامبر(ص) پرسیدند چه می‌کنند؟ جبرئیل گفت: مصالح نمی‌آید و مصالح ما ذکر تسبیحات اربعه است که فرد هم اکنون در دنیا می‌گوید.

 وی با اشاره به اینکه انسان هم ‌اکنون در تمام عوالم حاضر است، گفت: اگر انسان را محدود به عالم حسن و ماده کنیم، افق‌های زیادی را از او زدوده‌ایم و طوری بشر را درگیر طبیعت کرده‌ایم که از رسالت خود غافل می‌شود.

خداوند گذشته و آینده ندارد

طاهرزاده در ادامه گفت: خداوند علم بقاست یعنی گذشته و آینده ندارد؛ چرا که هر لحظه بلافاصله می‌گذرد و به گذشته می‌پیوند و هر کس به اندازه‌ای که به خداوند نزدیک شود به بقا نزدیک‌تر می‌شود، حقیقت کلی جهان نیز متعلق به عالم بقاست که گرفتار عالم کثرت شده است. در حیات دینی انسان در عین اینکه در وسعت بیکرانه‌ای قرار دارد از عالم ماده و زمین هم بهره می‌گیرد، ولی این بهره ‌گیری از عالم ماده، او را از پرداختن به استعدادهای نامحدودش محروم نمی‌کند.

کارشناس معارف اهل بیت (ع) در پاسخ به این سوال که آیا منظور شما برگشتن به زندگی روستایی و ساده است، گفت: اصلاً حیات دینی بنا ندارد به گذشته برگردد، بلکه بناست فکر کنیم حیات دینی را چطور طراحی کنیم تا زمین را به آسمان یعنی جایگاه اصلی آن وصل کنیم.

باید مدرنیته را کنترل کرد و از آن عبور نمود

طاهرزاده گفت: البته منظور ما این نیست که از همین فردا می‌توان به مدرنیته پشت کرد، بلکه معتقدیم باید افق نگاه‌مان را افقی قرار دهیم که حیات بشری را در یک بستر معنوی پیش ببرد، لذا باید مدرنیته را کنترل کرد سپس از آن عبور نمود.

وی در پاسخ به اینکه آیا شما تلویحاً از تعامل سطحی با مدرنیته صحبت می‌کنید، گفت: علت برخورد سطحی ما با غرب، عمیق ندیدن آن است، اگر ما غرب را در مشروبات الکی و مسکن خلاصه کنیم سطحی دیدن غرب است، در حالی که نگاه‌ها هنوز اصلاح نشده و به عالم و آدم با دریچه غرب ‌نگریسته می‌شود، لذا به هدف انقلاب اسلامی نمی‌رسیم.

در دوره سازندگی و اصلاحات، اصالت با غرب بود

کارشناس معارف اهل بیت (ع) با اشاره به دولت‌های گذشته گفت: در دوره سازندگی و اصلاحات، غرب مقصد بود؛ یعنی اصالت به غرب داده می شد و در کنار آن افراد نماز هم می خواندند و عبادات فردی هم داشتند که نتیجه چنین سیاستی هجوم جوانان ما به سمت غربی تر شدن بود. مقصد انقلاب اسلامی تربیت انسانی قدسی بود، انسانی که از حجاب‌ها عبور کرده و تمدن اسلامی را به وجود می آورد؛ این انسان از علم و اندیشه کنونی هم استفاده می کند، ولی هویت خود را در تخریب تعریف نمی کند. ژاپن اسلامی همان غرب است که انسان ابراز بیشتری می‌سازد تا موفق شود که نتیجه آن تخریب طبیعت و غفلت از ملکوت است؛ با این تفاوت که آنها مذهب «شنتر» را ادامه می‌دهند، ولی ما نماز نمی‌خوانیم. معتقدیم برای طراحی تمدن اسلامی باید تعریف از انسان عوض شود و بر اساس انسانی که می‌تواند با ملکوت مرتبط شود، ساخته شود.

پست های مرتبط

• صهیونیسم شناسی – ۶ جلسه – استاد رائفی پور

• بیت المقدس و نبرد فیصله بخش

• شرح نهج الفصاحه – استاد طاهر زاده – ۳۹ جلسه

• زنان عاشورائی

• برنامه هنگام درنگ با موضوع واقعه کربلا

• بررسی چهار شخصیت کربلا – ۲ جلسه – استاد رائفی پور

• برنامه راز با موضوع فیلم چ و شهید چمران و شهید آوینی

• قرآن و مبارزات ضد استعماری / خطر اعتماد به کفر و نفوذ استکبار

• برنامه هم آوائی-گفتگو با اساتید برجسته قرآنی

• سرلشکر پاسدار سید یحیی صفوی / فیلم برنامه شناسنامه

• جنگی که بود،جنگی که هست – حاج حسین یکتا

• شب خنده و گریه در خندوانه با حضور علیرضا دلبریان

• برنامه گره / حاج حسین یکتا / جنگ و سبک زندگی ما

• برنامه راز-رمضان ۹۳